Publicatie concept-ontwerpprogramma VLGG

11 april 2024

Gedeputeerde Harold Zoet heeft het concept aangeboden aan Provinciale Staten. Daarbij schreef hij een brief met toelichting. Het document is nog niet door GS vastgesteld.

Volgens de oorspronkelijke planning zou de publicatie van het Ontwerpprogramma worden gevolgd door een reeks bredere consultaties. Omdat er nog grote onzekerheid is over de financiële bijdrage van de Rijksoverheid loopt dit proces nu vertraging op. Wel is de provincie van plan om dit jaar alvast gebiedsprocessen op te starten in 16 gebieden waar veel grote opgaven samenkomen.

Betrokkenheid van onze organisatie

Natuur en Milieu Gelderland is, samen met andere natuur- en landschapsorganisaties, in meerdere overlegrondes betrokken geweest bij de totstandkoming van dit concept-VLGG. Tijdens het webinar van 5 november 2023 hebben we onze achterban daarin meegenomen.

Wij zullen ook de komende tijd blijven deelnemen aan vergaderingen over vervolgstappen in de uitwerking. Nu de voorlopige inhoud van het programma gepubliceerd is doen we graag een beroep op jullie om met ons mee te denken over de kansen en risico’s die jullie zien in je eigen regio. Ondertussen onderzoeken we ook op welke manier de kennis en kunde van onze leden op gebiedsniveau kan worden gemobiliseerd in de gebiedsprocessen. Vaak wordt lokaal besloten wie aan zulke processen deelneemt. Heb je ideeën of wil je graag actief betrokken zijn in jouw gebied, stuur even een mailtje aan Ellen (zie onderaan dit bericht).

Eerste indruk van het concept-ontwerpprogramma

De landelijke doelen voor natuur, water en klimaat zijn goed vertaald naar de Gelderse situatie, met uitgebreide analyses per deelgebied. We zijn blij met de ambitie van de provincie om te werken aan robuust herstel van het natuurlijke systeem.

Wel vinden we dat de uitwerking van de doelen in de Gelderse context nog specifieker moet, bijvoorbeeld in relatie tot de Vogel- en Habitatrichtlijn. Ook ontbreekt op sommige punten nog informatie, bijvoorbeeld in relatie tot de omvang van bufferzones ter verbetering van waterkwaliteit. De VLGG-ambitie voor uitbreiding van natuurinclusieve landbouw met 25.000 hectare is in onze ogen te beperkt. Ook missen we krachtige maatregelen om natuurinclusieve landbouw te bevorderen en om ongewenste ontwikkelingen in de landbouw (met een toename van emissies) tegen te gaan.

Zorgen over tempo en regie

Onze belangrijkste zorg betreft het tempo en de doelgerichtheid van de uitvoering, waaronder de mate van regie op de beoogde gebiedsprocessen. We zien een aanzienlijk risico dat de doelen niet of niet tijdig worden gehaald.

We hebben in onze inbreng bepleit om zo snel mogelijk met concrete uitvoeringsmaatregelen voor natuur en water te starten, en om heldere spelregels op te stellen voor de gebiedsprocessen. Wij zijn voorstander van een proces waarin gebiedspartijen samen aan de slag gaan, maar wel op basis van een gedegen analyse van de belangrijkste drukfactoren in een gebied, met heldere kaders en doelen. Daarbij moet ook duidelijk zijn wie eindverantwoordelijk is.

Leeswijzer concept-ontwerpprogramma

In ‘deel A en B’ van het Ontwerpprogramma worden de thema’s, vertrekpunten, doelen en instrumenten geschetst, en de uitvoeringsstrategie, kostenraming en wijze van monitoring. Vanaf pagina 80 volgt een uitgebreide omschrijving van de opgaven en doelen voor de drie VLGG-deelgebieden: de Veluwe, de Achterhoek en Liemers en het Rivierengebied.

Deel C van het document omvat het uitvoeringsprogramma. Dit moet nog worden uitgewerkt in maatregelenpakketten. Nu bevat dit hoofdstuk ‘fiches’ met doelen, opgaven en typen maatregelen voor de zeven bestuurlijke regio’s. Dit zijn de kaders die de provincie meegeeft aan de regio’s voor verdere uitwerking naar regionale en gebiedsprogramma’s. Ook bevat deel C kaarten die inzichtelijk maken welke opgaven waar aan de orde zijn.

Realisatie van de plannen

De realisatie van dit omvangrijke programma gaat via twee routes:

1. generieke maatregelen van de landelijke overheid waaronder wet- en regelgeving maar ook financiële regelingen
2. de provinciale bijdrage en (financiële) instrumenten, die zich concentreert op de gebieden met de meeste en grootste opgaven.

De totale steun die Gelderland vraagt uit het landelijke Transitiefonds bedraagt 10 miljard euro. Omdat dit fonds door de nieuwe Tweede Kamer controversieel is verklaard, is nog zeer onzeker welke middelen en wanneer er beschikbaar zullen komen. In afwachting daarvan wordt de besluitvorming over het VLGG naar achteren geschoven.

Wel heeft de provincie alvast 140 miljoen euro van het rijk gevraagd om dit jaar nog te starten (of verder te werken) met lokale gebiedsprocessen in 16 gebieden, waarin gebiedspartijen het samen eens moeten worden over concrete maatregelen. Ook is aanvullend budget aangevraagd voor ‘no-regretmaatregelen’ op het gebied van water (Achterhoek), groenblauwe dooradering en bosrevitalisering.

Geselecteerde gebieden voor gebiedsaanpak

De 16 gebieden die de provincie in het kader van het VLGG heeft geselecteerd voor een gebiedsaanpak zijn:

• Winterswijk
• Landgoederenzone Baakse Beek en Lochem
• gebiedsproces Haarlo Olden Eibergen
• deelgebied ’t Zand
• Stelkampsveld en omgeving
• de Groene Mantel en Blauwe Motor rond Nijmegen
• het Middengebied Groene Metropoolregio
• de Oostelijke beekdalen Veluwezoom
• de Gelderse Poort
• het Binnenveld
• de enclave GEUS
• Ede Barneveld
• het Renkumse Beekdal
• het Groene Valleilint
• het Masterplan IJsselvallei (met vier deelgebieden) en
• Hoenwaard

Als 17^e component zijn ‘wateruitvoeringsprojecten in gebiedsprocessen in de Achterhoek’ toegevoegd. In het westelijke deel van het Rivierengebied (fruitdelta) zijn geen VLGG-gebiedsprocessen voorzien.

Heb je vragen of suggesties? Mail naar e.vanreesch@natuurenmilieugelderland.nl