Input voor Kadernotitie Gezonde leefomgeving

17 januari 2024

Naar aanleiding van deze Kadernotitie Gezonde leefomgeving stuurden we onderstaande reactie naar Provinciale Staten:

Langetermijndoelen schone lucht

We zijn positief over de keuze om doelen van het Schone Lucht Akkoord en de aanscherping van de World Health Organization voor luchtkwaliteit als langetermijndoel te respecteren. Een gezonde leefomgeving is tenslotte cruciaal voor de Gelderse inwoners.

Daarom is het goed dat het voorzorgsprincipe wordt aangenomen. Tegelijk wordt echter gesteld dat Gelderland niet strenger wil zijn dan andere provincies. Dit wekt verwarring: is het voorzorgsprincipe leidend of wordt er vooral gekeken naar de normen die andere provincies stellen?

Meten en weten – organiseer Citizen science

Uw ambitie om beleid te baseren op meetresultaten biedt een prachtig aanknopingspunt voor burgerparticipatie. Citizen science en burgermeetnetwerken leveren niet alleen bruikbare informatie, maar creëren grotere betrokkenheid van inwoners bij hun directe leefomgeving en draagvlak voor maatregelen. We adviseren dan ook hiervoor middelen vrij te maken als aanvulling op metingen door instanties.

Externe veiligheid bij gevaarlijk transport over spoor

Een groot zorgpunt zit in de verwachte toename van vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor. Dit wringt met de woningopgave, waarvoor nadrukkelijk wordt gekeken naar de spoorzones in bebouwd gebied. Dat resulteert dus in hoger risico voor meer mensen. Dit lijkt ons een zeer onwenselijke ontwikkeling. Wij adviseren met voorrang te werken aan een oplossing voor veiligheid en overlast van goederenvervoer per spoor. Wij hebben nadrukkelijk aan de staatssecretarissen en regiobestuurders gevraagd dit aspect zelfstandig te betrekken in het onderzoek naar Nut en Noodzaak Goederenroutering Noordoost Europa (start najaar 2023).

Groen en dag-nacht beleving in het belang van gezondheid

In de nota ontbreken twee belangrijke aspecten van een gezonde leefomgeving. Wij adviseren onderstaande thema’s aan het beleid toe te voegen.

1. duisternis en het belang ervan voor zowel de gezondheid van mensen als voor de natuur. Er zijn meerdere redenen om actief beleid te voeren om gebieden te ontwikkelen waar het ’s nachts echt donker is. Het leidt tot energiebesparing, levert een kans voor een unieke belevingskwaliteit (met name voor toerisme op de Veluwe), levert een positieve bijdrage aan de gezondheid van mensen en is ecologisch voor veel soorten dieren een verbetering. Onderzoek naar sociale veiligheid laat zien dat verlichting niet altijd de beste oplossing is. Zie ons dossier voor meer informatie. Dit aspect ligt in het verlengde van de kwaliteit stilte en het voorkomen van geluidshinder.
2. groen in de buurt voor beweging en recreatie, bijvoorbeeld door de ‘3-30-300 regel’ na te streven. Die houdt in dat iedereen vanuit huis 3 bomen kan zien, dat wijken een 30%-boomkruinbedekking hebben en iedereen een openbaargroen-gebied op maximaal 300 meter afstand heeft. Zo’n omgeving is belangrijk voor klimaatadaptatie, zorgt voor afname van hitte-stress, draagt bij aan een prettigere woonomgeving en is goed voor de fysieke en mentale gezondheid. Daarom hoort deze richtlijn in de Kadernota Leefomgeving thuis.

Vergunningen op orde brengen

We zijn bezorgd over de constatering dat op dit moment onvoldoende ruimte is om actief te sturen op cumulatie en latente ruimte in vergunningen. Bij toezicht en handhaving zijn er al langer problemen met name vanwege te weinig capaciteit. We dringen erop aan hier middelen voor vrij te maken. Latente ruimte onttrekken aan vergunningen is laaghangend fruit. Aanpak aan de voorkant is veel efficiënter dan het oplossen van problemen die voorkomen hadden kunnen worden. Beleid en regelgeving dragen pas effectief bij aan een gezonde leefomgeving als ongewenste ontwikkelingen worden voorkomen en overtredingen worden aangepakt.

In het Manifest voor een Groen Gelderland geeft het thema Ruimte en landschap ook diverse praktische handvatten voor een gezonde leefomgeving.

• Maak landschapsinclusief ontwerpen verplicht bij ruimtelijke plannen.
• Verbind groen in stedelijk gebied aan het buitengebied met ‘groene lopers’.
• Introduceer een heffing bij verstedelijking in open gebied ten bate van een landschaps- of gebiedsfonds voor landschap, biodiversiteit en uitloopgebied.
• Introduceer regels voor een maximaal oppervlak te verharden (particulier) terrein.
• Ontwikkel nieuwbouw met duurzame mobiliteit en schep faciliteiten om autogebruik te verminderen ten gunste van een gezonde, klimaatadaptieve woonomgeving.